Vanaf 1 september 2018 gelden nieuwe regels i.v.m. je erfenis.
Wat zijn de nieuwigheden? Ontdek onze vaste rubriek in de nieuwe talkshow van Margriet Hermans.

• Meer weten? Lees onze brochure

Bron: Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat

Indien u niet wenst dat bepaalde nieuwe regels van de hervorming van het erfrecht (in werking op 1 september 2018) van toepassing zijn op uw oude schenkingen, zorgt u er best voor dat u vóór eind augustus een zogenaamde ‘verklaring van behoud’ aflegt voor uw notaris !

Vanaf 1 september 2018 zullen nieuwe regels van toepassing zijn voor nalatenschappen. Deze hervorming wijzigt een reeks bepalingen met betrekking tot schenkingen en meer bepaald de manier waarop ze, na het overlijden van de persoon die deze schenkingen heeft gedaan, in rekening worden gebracht en gewaardeerd moeten worden in het kader van diens nalatenschap. In bepaalde gevallen zou het opportuun kunnen zijn om bepaalde oude regels te behouden.

Laten we het volgende voorbeeld nemen : In 1995 heeft Paul 25.000 € aan zijn dochter Pauline gestort om haar toe te laten een woning aan te kopen. Omdat het gaat om een schenking als voorschot op de erfenis, weet Paul dat, bij het openvallen van zijn nalatenschap, deze som in mindering gebracht zal worden op het erfdeel van Pauline (teneinde de gelijkheid met haar broers en zussen te respecteren) en dat er rekening gehouden zal worden met de waarde van het geschonken goed op het ogenblik van de schenking (zijnde 25.000 €). Dat is althans de regel, met name voor schenkingen van geldsommen, tot 31 augustus 2018. Deze waarderingsregel voor schenkingen zal immers wijzigen vanaf 1 september 2018 : de schenking zal, in het kader van de nalatenschap van de schenker, in aanmerking genomen worden voor de waarde van het geschonken goed op de dag van de schenking (in casu 25.000 €), doch met een indexering tot aan het overlijden van de schenker (behoudens uitzonderingen zoals bijvoorbeeld: schenking met voorbehoud van vruchtgebruik). De nieuwe regels zullen vanaf 1 september 2018 zelfs gelden voor « oude » schenkingen. Dit betekent dus dat de som die minder aan Pauline toekomt niet langer 25.000 € maar wel 25.000 € + indexering zal zijn [indexering in functie van het indexcijfer der consumptieprijzen, vanaf de datum van de schenking dus vanaf 1995 tot op de dag van het overlijden]. Dit komt misschien niet overeen met de wil van Paul die kan wensen dat de waarde van deze schenking niet geïndexeerd wordt maar deze in aanmerking genomen wordt zoals deze bestond op het ogenblik van de schenking … In zo’n geval is een verklaring van behoud noodzakelijk.

Wat is een verklaring van behoud?
Een verklaring van behoud is een akte die door de schenker bij de notaris opgemaakt wordt om de toepassing van bepaalde oude regels met betrekking tot schenkingen die hij vóór 1 september 2018 gedaan heeft, te behouden. Let wel, deze verklaring van behoud geldt voor alle schenkingen die gebeurd zijn vóór 1 september 2018. Personen die schenkingen verricht hebben, hebben tot 31 augustus 2018 de tijd om samen met hun notaris na te gaan of het, in hun specifieke geval, te verkiezen is om de oude schenkingen volgens de « oude » regeling in aanmerking te nemen, door een dergelijke verklaring van behoud op te stellen.

In welke gevallen kan het nodig zijn om een verklaring van behoud af te leggen?
Naast het voorbeeld dat hierboven aangehaald werd, nemen we hier nog twee andere voorbeelden onder de loep, waarbij een verklaring van behoud nodig kan zijn:

• In 2000 hebben Luc en Marie een bouwgrond van 50.000 € geschonken aan hun kinderen, Matthieu en Jérôme. De akte bepaalde, zoals dat in de praktijk vaak het geval is, dat dit stuk grond niet in natura moest ingebracht worden maar enkel in waarde en dat de waarde dat het kind geacht wordt ontvangen te hebben 50.000 € is (ongeacht hoe de waarde van het stuk grond verder evolueert). Vanaf 1 september 2018 zal het de waarde van het stuk grond op de dag van de schenking, geïndexeerd tot de dag van overlijden zijn die in aanmerking genomen zal worden in de nalatenschap (en dit zelfs indien de schenkingsakte uitdrukkelijk bepaalde welke de waarde was die ingebracht moest worden). Indien Luc en Marie er de voorkeur aan geven om de waarde van 50.000 € te behouden om zo elke discussie te vermijden, dan moeten ze een verklaring van behoud laten opmaken.
• Alain bezit een familiale onderneming en heeft twee kinderen, Martin en Julie. Martin heeft zich altijd ten volle ingezet in de familiale onderneming en treedt in de voetsporen van zijn vader, terwijl Julie nooit interesse heeft getoond om de fakkel over te nemen. Alain heeft een aantal jaar geleden een schenking van aandelen van zijn onderneming, met voorbehoud van vruchtgebruik aan Martin gedaan. In de loop der jaren is de waarde van deze aandelen gestegen onder andere dankzij de inzet van Martin in de firma. Welnu, volgens de nieuwe regels, zullen deze aandelen in de nalatenschap ingebracht moeten worden (om de gelijkheid tussen Martin en Julie te respecteren) op basis van de waarde ervan op het ogenblik van het overlijden. Het gaat hier om een uitzondering: in principe voorziet de nieuwe regel dat men rekening moet houden met de waarde van het goed op het ogenblik van de schenking, geïndexeerd tot de dag van overlijden, BEHALVE voor schenkingen waaraan bepaalde modaliteiten gekoppeld zijn, bijvoorbeeld schenkingen met voorbehoud van vruchtgebruik : in dat geval zal er, in principe, gekeken worden naar de waarde op het ogenblik van het overlijden. Alain zou het evenwel onbillijk vinden dat Julie kan profiteren van deze meerwaarde terwijl Martin hard in de onderneming gewerkt heeft. Hij zou dan ook kunnen verkiezen dat deze aandelen moeten worden ingebracht  op basis van de niet-geïndexeerde waarde ervan op het ogenblik van de schenking (en niet op het ogenblik van het overlijden), zoals voorzien was op het ogenblik dat hij deze schenking deed. Hiervoor zou hij een verklaring van behoud moeten afleggen.

Merk op dat de hervorming van het erfrecht misschien geen gevolgen zal hebben voor de erfgenamen, indien de schenkingen aan alle erfgenamen samen gedaan werden. Bijvoorbeeld : indien er een schenking gebeurd is door een toekomstige overledene aan zijn/haar drie kinderen die al zijn erfgenamen vormen, dan heeft het weinig belang dat de herwaardering op de ene of op de andere wijze gebeurt, vermits ze op dezelfde manier voor alle erfgenamen zal gelden, behalve eventueel ten aanzien van de overlevende echtgeno(o)te.

Nazicht op het notariskantoor vóór 31 augustus 2018!
Bepaalde personen hebben in het verleden schenkingen gedaan waarbij ze wensten dat deze schenkingen bepaalde effecten zouden teweegbrengen voor de toekomstige erfgenamen, rekening houdend met de regels die van toepassing waren op het ogenblik van hun schenking. Deze personen worden verzocht contact op te nemen met een notaris om te weten te komen of, in hun geval, een verklaring van behoud van de oude regels nodig is.

De verklaring van behoud zou wel eens in meer situaties nodig kunnen zijn dan men denkt: al diegenen die roerende of onroerende schenkingen hebben gedaan, vermoeden misschien niet dat deze nieuwe regels vanaf 1 september 2018 automatisch van toepassing zullen zijn op die schenkingen. Toch nog een kleine waarschuwing: indien u opteert voor een verklaring van behoud, zullen de oude regels voor alle schenkingen gelden die u vóór 1 september 2018 hebt gedaan. U kan niet kiezen om de oude regels te behouden voor de ene oude schenking en de nieuwe regels voor een andere oude schenking. Wat de schenkingen gedaan vanaf 1 september 2018 betreft, deze zullen altijd onder de nieuwe regels vallen. Tot slot is de verklaring van behoud enkel van toepassing op schenkingen en niet op testamenten.

• Lees het perscommuniqué (PDF 175,5 kB)

Bron: Fednot