Een zorgvolmacht opstellen
Om een lastgevingsovereenkomst te sluiten en dus een zorgvolmacht te geven moet de lastgever (die die de zorgvolmacht geeft) wel nog wilsbekwaam zijn op het moment dat hij of zij de zorgvolmacht opstelt. Twijfel je om zelf een zorgvolmacht op te stellen of te laten opstellen omdat je merkt dat je gezondheid achteruit gaat? Dan is het beter om dat niet te lang uit te stellen.
Het grote voordeel van de zorgvolmacht is dat de lastgever zelf kiest wanneer de volmacht uitwerking heeft. Dat kan perfect wanneer hij of zij nog wilsbekwaam is. Denk bijvoorbeeld aan de situatie waarbij iemand te slecht ter been is om zelf naar de bank te gaan of het ziekenhuis. De lastgever kan ook perfect bepalen dat zijn lasthebber (die persoon aan wie hij de zorgvolmacht geeft) slechts een volmacht krijgt op het moment dat hij zelf niet meer wilsbekwaam is. In die zin kan een zorgvolmacht ook een belangrijke rol spelen bij vermogensplanning. Je moet immers nog wilsbekwaam zijn om te schenken of een testament op te stellen. Een zorgvolmacht opstellen, zorgt ervoor dat je zelf een ‘planning’ kan opstellen die gevolgd zal worden, ongeacht je gezondheidstoestand. Zo wordt je vermogen niet nodeloos ‘geblokkeerd’.
Een belangrijke voorwaarde om de zorgvolmacht uitwerking te geven wanneer de persoon wilsonbekwaam is geworden, is dat de lastgeving geregistreerd werd in het Centraal Register voor Lastgevingen. Zonder registratie zal de zorgvolmacht van rechtswege eindigen vanaf het moment dat de lastgever (beschermde persoon) wilsonbekwaam wordt, wat meestal juist niet de bedoeling is van de betrokken partijen.
Voor het opstellen van een zorgvolmacht geldt vanaf 1 januari 2024 een vast ereloon van 211 euro. Indien er twee lastgevers zijn, bedraagt het ereloon 319 euro. In het geval er ook een verklaring van voorkeur wordt opgenomen omtrent de aanstelling van een bewindvoerder, wordt het ereloon verhoogd met 54 euro. Naast het ereloon moet je rekening houden met andere bijkomende kosten, zoals het recht op geschrift (50 euro), de kosten verbonden aan de inschrijving in het CRL en eventueel het CRV (beide 19,40 euro per lastgeving en per verklaring in beide gevallen). Elke akte geeft ook aanleiding tot administratieve kosten. Op de voormelde bedragen is steeds btw (21%) verschuldigd. Ten slotte wordt er ook nog registratierecht geheven (50 euro).
Zaken die betrekking hebben op mijn goederen:
Voor het vermogen kunnen twee soorten handelingen onderscheiden worden:
- daden van beheer
- daden van beschikking
Daden van beheer zijn de handelingen die gericht zijn op het in stand houden van het vermogen (bv. het verhuren van een appartement aan zee voor een periode van minder dan negen jaar, de belegging van inkomsten, pensioeninkomsten ontvangen, huurinkomsten innen of energie- en rusthuisfacturen betalen …).
Daden van beschikking daarentegen, zijn daden die werkelijk de omvang van het vermogen kunnen aantasten (bv. de aankoop van een nieuw appartement, een schenking doen aan iemand …).
De lastgever kan kiezen om bijzondere volmachten toe te kennen, bv. instaan voor de verkoop van een woning wanneer de lastgever de leeftijd van 80 jaar heeft bereikt, of kan een algemeen mandaat geven aan de lasthebber(s), met eventueel bepaalde beperkingen of uitzonderingen.
Voorbeeld
Freya heeft een zorgvolmacht opgesteld. Dat heeft ze vooral gedaan omdat ze zeker wil zijn dat haar kinderen haar eigen richtlijnen en instructies zullen volgen op de dag dat ze ouder wordt en misschien zelf haar financiële belangen niet meer kan waarnemen. Zo wil Freya zeker zijn dat wanneer ze de leeftijd van 75 jaar heeft bereikt, haar huis wordt verkocht door haar kinderen (waarbij ze allemaal moeten toestemmen met de verkoopprijs). Aan haar eigen dochter Julie geeft ze bovendien de opdracht om de financiële zaken te regelen die verband houden met haar verhuis naar een rusthuis. Julie is immers verpleegkundige en ze heeft een goed overzicht en kennis van de rust- en zorginstellingen. Om zeker te zijn dat de verkoopprijs van de woning de kosten van haar verder dagelijks leven kunnen dekken, bepaalt Freya bovendien dat de vrederechter een minimumverkoopprijs vastlegt.
Zaken die betrekking hebben op mijn persoon:
Zo kan je ervoor zorgen dat je alle noodzakelijke zorgen krijgt als je ziek wordt of het slachtoffer wordt van een ongeval. Je kan aan de lasthebber de opdracht geven om eventuele verplegers toegang te geven tot je woning. Of om er, meer algemeen, op toe te zien dat al je rechten als patiënt worden geëerbiedigd zodat je een kwaliteitsvolle zorg geniet.
Als je dat zo plant, kan de lasthebber ook op zoek gaan naar een rust- en verzorgingsinstelling die aan je wensen en financiële mogelijkheden voldoet.
- De zorgvolmacht is een vorm van “buitengerechtelijke” bescherming. Je moet je niet tot de rechtbank wenden indien je een zorgvolmacht wil opstellen. Wel kan de rechtbank een rol spelen wanneer er problemen rijzen met de uitvoering van de zorgvolmacht. Die buitengerechtelijke bescherming vermijdt dat men voor een wilsonbekwame persoon telkens naar de rechtbank moet gaan om een machtiging te krijgen wanneer er bv. kosten moeten worden gemaakt voor werken aan het dak, een woning moet worden verkocht, bepaalde zaken voor de rekeningen geregeld moeten worden…
- Een persoon die een zorgvolmacht wil opstellen moet beseffen welke beslissingen hij of zij aan het maken is. Hij of zij moet met andere woorden nog “wilsbekwaam” zijn op het moment dat de zorgvolmacht wordt opgesteld.
- Op zich hoeven mensen niet verplicht een beroep te doen op de notaris om de zorgvolmacht op te stellen, maar het is sterk aangewezen om dat wel te doen. Daar zijn verschillende redenen voor. Op de eerste plaats is de notaris het best geplaatst om iemand bij te staan en te adviseren over de omvang van de zorgvolmacht. De notaris bekijkt op een onafhankelijke en onpartijdige manier alle gevolgen van de zorgvolmacht. Op de tweede plaats kan de notaris de zorgvolmacht in een ruimere context plaatsen. Zoals veel zaken in het notarieel recht, gaat een zorgvolmacht over méér dan louter de bevoegdheden over het beheer van het vermogen van een persoon. Zo zal de notaris de zorgvolmacht aftoetsen en bekijken in het licht van het erfrecht en familiaal recht. Heeft de persoon een onderneming? Is hij of zij nog van plan om een schenking te doen? Hoe is de verstandhouding met de kinderen? Alles wordt bekeken in een ruimer plaatje. Hoe duidelijker en hoe doordachter de zorgvolmacht is, hoe kleiner de kans op conflicten achteraf. Bovendien is een notariële akte sowieso verplicht wanneer de zorgvolmacht wordt aangewend in het kader van een toekomstige schenking of de verkoop van een onroerend goed.
Ten slotte heeft de betrokken persoon er ook praktisch baat bij om een beroep te doen op een notaris, want de notaris zal na het geven van advies en het opstellen van de zorgvolmacht ook de zorgvolmacht registeren in het Centraal Register voor Lastgevingen (CRL).
Die registratie is belangrijk. Het zorgt ervoor dat de zorgvolmacht blijft werken/gelden na de wilsonbekwaamheid van de persoon. “Gewone” volmachten verliezen hun uitwerking wanneer de persoon wilsonbekwaam wordt. Een geregistreerde zorgvolmacht blijft doorwerken.
Particulieren kunnen hun zorgvolmacht niet zelf registreren. Ze moeten hiervoor naar de griffie van de rechtbank of naar een notaris gaan, die de zorgvolmacht zal registreren in het CRL. De zorgvolmacht moet worden geregistreerd in een Centraal Register voor Lastgevingen (CRL) dat wordt bijgehouden door de Federatie van het notariaat (Fednot).
Wanneer moet de zorgvolmacht geregistreerd worden? De volmacht moet geregistreerd zijn uiterlijk op het tijdstip waarop de lasthebber (dus de persoon die via de zorgvolmacht bepaalde opdrachten krijgt) zijn opdracht aanvat of - bij doorlopende lastgeving - zijn mandaat voortzet. Is er geen registratie, dan is er geen feitelijke buitengerechtelijk bescherming. De zorgvolmacht stopt dan met uit te werken op het moment dat de beschermde persoon wilsonbekwaam wordt.
- Het verzoek tot registratie van een zorgvolmacht bij notariële akte gebeurt door de notaris die de akte heeft verleden, binnen de 15 dagen nadat hij hiertoe de opdracht kreeg van de lastgever.
- Werd de lastgeving niet door de notaris opgesteld, maar gewoon door de partijen? Dan aanvaardt men dat het verzoek tot registratie kan uitgaan van de beschermde persoon of lastgever, maar men aanvaardt ook dat dat kan gebeuren op verzoek van zijn aangestelde lasthebber (de persoon die opdrachten krijgt). Hiertoe zal een eensluidend verklaard afschrift van de overeenkomst worden neergelegd ter griffie van het vredegerecht van de verblijfplaats van de lastgever en, in de tweede plaats, van zijn woonplaats. Merk op dat een eensluidend afschrift niet hetzelfde is als een kopie.
- Heb je zelf een lastgeving opgesteld? Weet dan dat een eenvoudige kopie of een tweede origineel niet volstaat voor de registratie van de zorgvolmacht. Een afschrift of “kopie” van de lastgeving die gegeven werd bij onderhandse overeenkomst moet eensluidend verklaard worden door een notaris of een bevoegde gemeentelijke ambtenaar. Het eensluidend verklaren van een afschrift betekent dat de gemeentelijke ambtenaar of de notaris schriftelijk bevestigt dat een kopie van een bepaald document gelijk is aan het origineel ervan. De registratie van de overeenkomst zal in dat geval gebeuren door tussenkomst van de griffier binnen de 15 dagen na de neerlegging van het afschrift.
De registratie kan gebeuren zolang de lastgever nog wilsbekwaam is.
