Plusouders en hun rechten: wat kan wel, wat kan niet?
Dit bericht is geschreven op 27/10/2025, in functie van de regelgeving die op dat moment gold. Informeer je altijd bij een notariskantoor om specifieke informatie en advies te krijgen dat bij je situatie past.
Nieuw-samengestelde gezinnen zijn er in alle soorten. Soms brengen partners kinderen mee uit een vorige relatie. In dat laatste geval is ouderlijke liefde niet altijd een kwestie van bloed. Veel plusouders voelen zich net zo verantwoordelijk en verbonden met hun pluskind als met een eigen kind. Maar wat gebeurt er als de relatie eindigt of als de ouder van het kind overlijdt? Welke rechten en mogelijkheden heeft een plusouder dan nog tegenover een minderjarig pluskind?
Geen ouderlijk gezag
In België is de rol van de plusouder juridisch nauwelijks geregeld. In de praktijk draait het dus vaak om afspraken binnen het gezin, ook wanneer de relatie tussen de ouder en de plusouder stopt.
“Plusouders hebben geen beslissingsrecht over de opvoeding van hun pluskinderen,” verduidelijkt
notaris
De notaris is zowel een openbare ambtenaar die bevoegd is om authentieke akten te verlijden, te bewaren en er afschriften van te verstrekken, als een juridische raadgever. De notaris komt tussen in heel wat domeinen: huwelijken, echtscheidingen, de koop van een onroerend goed, een erfenis na overlijden,…
De notaris wordt benoemd door de Koning.
De partijen kiezen vrij hun eigen notaris.
Joni Soutaer. “Beslissingen over de opleiding, de geloofsovertuiging, de zorg en de bescherming van het minderjarig kind zijn exclusief voorbehouden aan de juridische ouders. Dat is een regel van openbare
orde
Is een groep van familieleden die aanspraak kan maken op de nalatenschap van de overleden persoon. Er zijn in totaal vier orden.
Een voorgaande orde sluit een volgende orde uit.
Niet alle leden van de hoogste orde erven automatisch.
Het is de graad van verwantschap met de overledene die de doorslag geeft.
: je kan er dus geen afspraken over maken met de plusouder.”
Recht op persoonlijk contact?
Zolang een plusouder en een pluskind onder hetzelfde dak wonen, is contact vanzelfsprekend. Maar bij een relatiebreuk of overlijden wordt dat contact vaak onzeker.
Er zijn twee situaties:
- Het kind is meerderjarig
Een meerderjarige beslist volledig zelf of hij of zij contact blijft hebben met de plusouder. Ouderlijk gezag Het geheel van rechten dat de wet toekent aan de ouders met betrekking tot het bestuur van de persoon en de goederen van hun niet-ontvoogde minderjarige kinderen. Het ouderlijk gezag omvat 3 componenten:
- het gezag over de persoon van het kind (welke godsdienst zal het kind volgen? Welke opvoeding zal hij krijgen?)
- het wettelijk genot op de goederen van het kind (ouders hebben een wettelijk vruchtgebruik).
- het wettelijk beheer van de goederen van het kind (ouders mogen de rekeningen beheren van het minderjarig kind). speelt dan niet meer. - Het kind is minderjarig
Hier ligt het moeilijker. “Kiezen met wie een minderjarig kind omgaat, is voorbehouden aan de juridische ouders,” zegt Soutaer. “Dat kan erg pijnlijk zijn wanneer de relatie eindigt en de ouder beslist om het contact stop te zetten.”
Een plusouder kan wel naar de rechter stappen om een recht op persoonlijk contact te vragen. Maar dat lukt alleen als hij of zij kan aantonen dat er een bijzondere affectieve band bestaat of heeft bestaan met het kind. Soutaer: “De rechter zal altijd kijken naar het belang van het kind. Het contact mag de opvoedingssituatie niet verstoren.” Zo’n procedure wordt pas gestart als het contact echt verhinderd wordt. Wanneer de verhoudingen goed zijn, is dat meestal niet nodig.
Een blinde vlek in de wet
Wie als plusouder een grotere rol wil opnemen in de opvoeding van een pluskind, stoot dus al snel op de grenzen van de wet. Zelfs als beide juridische ouders akkoord zijn, kan er geen ouderlijk gezag worden toegekend zonder een afstammingsband.
Toch zijn er een paar pistes:
- Een testament Met een testament kan een persoon bij leven bepalen wat er na zijn overlijden met zijn goederen zal gebeuren. Bovendien kan een testament de rechten van bepaalde erfgenamen uitbreiden (bijvoorbeeld méér dan het vruchtgebruik van de gezinswoning toekennen aan de wettelijke samenwonende) of beperken (bijvoorbeeld de wettelijke reserve van de ouders afschaffen). Een testament is steeds herroepbaar. : veel plusouders kiezen ervoor om iets te regelen voor hun pluskind bij erfenis Een ander woord voor de “nalatenschap” van de overledene. Zoals de naam het al doet vermoeden is dit alles wat de overledene nalaat: de activa (vorderingen, aandelen, goederen …), maar ook passiva (schulden). .
-
Adoptie
Aannemen als wettig kind, waardoor tussen het kind en de adoptiefouders (en ev. hun bloedverwanten) familierechtelijke banden ontstaan. Bij een “volle adoptie” wordt het kind (verplicht een minderjarige) volledig gelijkgesteld met een biologisch kind, ook voor wat het erfrecht betreft. Bij een “gewone adoptie” (bij een minderjarige of meerderjarige) behoudt kind of volwassende banden met zijn oude familie. Hij kan zowel van zijn nieuwe als van zijn oude familie erven.
Zowel getrouwde als ongetrouwde koppels en koppels van een verschillend of hetzelfde geslacht kunnen kinderen adopteren. Er gelden wel voorwaarden in verband met bekwaamheid en geschiktheid.
Adoptie komt tot stand via een procedure voor de rechtbank van eerste aanleg of indien het kind minderjarig is, voor de jeugdrechtbank. : soms wordt nagedacht over stiefouderadoptie, dat vooral bij meerderjarige pluskinderen voorkomt. Voor minderjarigen zal adoptie Aannemen als wettig kind, waardoor tussen het kind en de adoptiefouders (en ev. hun bloedverwanten) familierechtelijke banden ontstaan. Bij een “volle adoptie” wordt het kind (verplicht een minderjarige) volledig gelijkgesteld met een biologisch kind, ook voor wat het erfrecht betreft. Bij een “gewone adoptie” (bij een minderjarige of meerderjarige) behoudt kind of volwassende banden met zijn oude familie. Hij kan zowel van zijn nieuwe als van zijn oude familie erven. Zowel getrouwde als ongetrouwde koppels en koppels van een verschillend of hetzelfde geslacht kunnen kinderen adopteren. Er gelden wel voorwaarden in verband met bekwaamheid en geschiktheid.
Adoptie komt tot stand via een procedure voor de rechtbank van eerste aanleg of indien het kind minderjarig is, voor de jeugdrechtbank. niet altijd een piste zijn. “Dat ligt ook wat gevoelig, vooral als beide juridische ouders er zijn.”
“Een plusouder kan uiteraard bepaalde ‘taken’ uitoefenen of financieel ondersteunen, en dat kan men ook op papier zetten,” legt Soutaer uit. “Zo’n overeenkomst veronderstelt een goede verstandhouding tussen iedereen. Maar de kern blijft: zonder afstammingsband is er geen ouderlijk gezag en dus ook geen echt opvoedingsrecht. Ook niet als dat de wens zou zijn van de juridische ouders. Er liggen vandaag enkele wetsvoorstellen klaar om de positie van plusouders te versterken, maar voorlopig zonder resultaat. Nochtans spelen veel plusouders een cruciale rol in het begeleiden van hun pluskind op weg naar volwassenheid.”
Delen
Gerelateerd nieuws
Familie Text
5 financiële basics die iedereen zou moeten kennen
De ene doet het graag, de andere schuift het liefst alles door: administratie en betalingen. In veel koppels neemt één partner het financiële beheer op zich. To...
Familie 
Samenwonen in een nieuw samengesteld gezin? Zo bescherm je de erfenis van je kinderen.
Beeld je in dat je na een stukgelopen relatie opnieuw de liefde vindt. Dit brengt uiteraard veel vreugde en toekomstplannen met zich mee. Gaan jullie samenwonen...
Familie Text
Een testament opstellen: 6 hardnekkige misverstanden
Nadenken over wat er na je overlijden met je vermogen gebeurt, is voor niemand een prettig vooruitzicht. Toch kan een testament nuttig zijn om af te wijken van ...