10 jaar zorgvolmacht: welke vragen krijgen notarissen het meest?
23 april 2024
De zorgvolmacht bestaat dit jaar tien jaar. Tijd om poolshoogte te nemen van dit nuttig ‘parachute-instrument’ dat al door veel burgers werd omarmd. Hier zijn de meest gestelde vragen aan notarissen over de zorgvolmacht.
1. Wanneer begint de zorgvolmacht ‘te werken’?
Dat bepaal je zelf. In tegenstelling tot een gewone volmacht, kan een zorgvolmacht uitwerken nadat je wilsonbekwaam bent geworden. Voorwaarde is dan wel dat je de zorgvolmacht laat registreren in het CRL (Centraal Register voor Lastgevingsovereenkomsten). ‘Wilsonbekwaam’ betekent dat je je in een toestand bevindt waarbij je de gevolgen van je handelingen niet meer kan inschatten. Denk bijvoorbeeld aan dementie of een coma. Vaak wordt dit begrip in één adem genoemd met ‘gezond zijn van geest’. Als gevolg van zo’n toestand mag je geen overeenkomsten meer aangaan.
Exact bepalen wanneer je je in zo’n toestand bevindt is een zeer feitelijke kwestie. Vaak bepaalt de zorgvolmacht dat één of meerdere onafhankelijke artsen dit moeten beoordelen. Je kan ook kiezen om de zorgvolmacht onmiddellijk te laten uitwerken. Dat heeft als voordeel dat je door je aangeduide naasten al wat hulp kan krijgen zonder dat dit perse gekoppeld is aan je geestelijke toestand. Bespreek dit ook met de naasten die je wil aanduiden in je zorgvolmacht zodat alles voor iedereen duidelijk is.
2. Is een zorgvolmacht niet iets voor ‘oudere’ mensen?
Nee. De zorgvolmacht is er voor éénieder die ‘iets’ van regeling wil voorzien voor het geval het op een dag niet meer gaat. Dit kan – hopelijk – op je oude dag zijn, maar niemand kan de toekomst voorspellen. Een ziekte of een ongeval kan zowel jong als oud treffen. Denk bv. aan de situatie dat je partner van de trap valt en een ernstig hersenletsel oploopt. Je wilt je gezinswoning verkopen en een meer aangepaste woning kopen, maar dat gaat niet: je partner is mede-eigenaar en zou moeten mee tekenen. Dat gaat niet omdat hij of zij wilsonbekwaam is geworden.
Zo zien notarissen dat mensen vaak denken aan een zorgvolmacht in het kader van een andere gebeurtenis: het krijgen van kinderen, het nadenken over de toekomst van hun bedrijf, een huwelijk… life changing gebeurtenissen die aanzetten tot nadenken.
Bovendien komt het ook voor dat kinderen zelf een zorgvolmacht geven aan hun ouders. Het gaat gaat dan meestal over kwetsbaardere situaties waarbij een kind zelf de wens heeft om zijn ouders te betrekken in het beheer van zijn vermogen.
3. Moet je al je kinderen betrekken bij een zorgvolmacht?
Wie je aanduidt in je zorgvolmacht hangt volledig van jou af. Voor veel mensen voelt het ‘natuurlijker’ aan om al hun kinderen te betrekken. Dat is ook vaak een goede oplossing om conflicten en onbegrip tussen kinderen te vermijden.
Maar het is niet verplicht. Een zorgvolmacht veronderstelt een groot vertrouwen tussen jou en je lasthebbers. De notaris kan jou wijzen op mogelijke valkuilen en praktische moeilijkheden. Zo kan het zijn dat je al je kinderen wil betrekken bij regelingen boven een bepaald bedrag, maar voor kleinere handelingen alleen beroep doet op kinderen die dichter wonen of meer tijd hebben. Het kan ook zijn dat je iemand wil betrekken bij het beheer van je vermogen, terwijl je bepaalde wensen met betrekking tot je zorg liever overlaat aan iemand anders. Je bent hier volledig vrij in, zolang het vertrouwen er maar is.
De notaris zal je ook aanraden om na te denken over wie wat overneemt als een lasthebber bijvoorbeeld zelf komt te overlijden of zijn opdracht zelf niet meer kan of wil uitoefenen.
4. Kan je een schenking organiseren met een zorgvolmacht?
Dat kan. Wanneer je wilsonbekwaam zou worden, kan je immers zelf niet overgaan tot een schenking, wat blokkerend kan zijn voor een optimale familie-regeling. Met een zorgvolmacht kan je op voorhand de touwtjes in handen nemen. De notaris zal de schenking in de zorgvolmacht precies omschrijven zodat hier geen onduidelijkheid over bestaat. Vaak wordt een ‘ad hoc’ lasthebber aangesteld om belangenconflicten te vermijden. Een kind kan bijvoorbeeld niet tegelijkertijd als lasthebber schenken om vervolgens zelf de schenking te aanvaarden.
Een zorgvolmacht hoeft echter niet alleen over het beheer van vermogen te gaan. Je kan ook wensen opnemen met betrekking tot je zorg. Denk bv. aan de vraag of je naar een woonzorgcentrum wil gaan. Dat kan zeer ontlastend zijn voor je kinderen. Je wensen zijn dan duidelijk, zodat er achteraf minder kans is op discussies.
5. Wat als je geen zorgvolmacht hebt?
Wie wilsonbekwaam is, kan in principe geen juridische verbintenissen meer aangaan met betrekking tot zijn zorg of zijn vermogen. Om bepaalde juridische handelingen uit te voeren, zal men beroep doen op een bewindvoerder. De bewindvoerder wordt aangeduid door de vrederechter. De tussenkomst en controle van de vrederechter kan indringend aanvoelen voor je naasten. Een bewindvoerder zal altijd op maat handelen. Zo kan het zijn dat de bewindvoerder je vertegenwoordigt, maar het kan evengoed zijn dat een bewindvoerder je slechts bijstaat. Vaak zijn bewindvoerders mensen uit de naaste omgeving zoals familieleden, maar de vrederechter kan ook een professionele bewindvoerder aanduiden voor het beheer van het vermogen. Je kan bij de notaris of de vrederechter een verklaring laten opstellen waarin je aanduidt wie je als bewindvoerder zou willen hebben als je zelf geen beslissingen over je persoon of over je goederen kan nemen.
Een zorgvolmacht opstellen kan ervoor zorgen dat je, voor de specifieke taken die beschreven zijn in de volmacht, buiten de gerechtelijke sfeer blijft. De omschreven taken worden dan uitgevoerd door jouw gekozen lasthebber, zoals jij het hebt aangeduid. Dit kan gemoedsrust geven. Voorwaarde is dan wel dat je bij het opstellen van een zorgvolmacht volledig wilsbekwaam was. Wie aan geheugenverlies lijdt, wacht dus best niet te lang met het opstellen van een zorgvolmacht.
6. En wat als een zorgvolmacht wordt misbruikt?
Vertrouwen is het hoofdingrediënt van de zorgvolmacht. Belangrijk is wel om te weten dat een herroeping van de zorgvolmacht kan zolang je nog gezond van geest bent. Notarissen gaan dit punt aankaarten en kunnen bepaalde voorwaarden stellen in de zorgvolmacht bij wijze van waarborg (bv. periodieke rekenschap en controle over het beheer). Een lasthebber is ook helemaal niet verplicht om zijn taak te aanvaarden. Ook dit moet goed besproken worden bij het opstellen van de zorgvolmacht. Communicatie is een ander belangrijk ingrediënt voor een geslaagd recept...
Bovendien kan er een ‘vertrouwenspersoon’ aangeduid worden die er onder meer op toeziet dat de lasthebbers hun taken beheren in jouw belang. Elke belanghebbende, dus ook kennissen en vrienden, naar de vrederechter stappen als er een vermoeden bestaat van misbruik. De vrederechter kan altijd tussenkomen en extra voorwaarden koppelen aan de zorgvolmacht of alsnog een bewindvoerder aanduiden.
Wil je meer informatie over de zorgvolmacht? Aarzel niet om een notariskantoor aan te spreken.
Bron: Fednot