Gehuwde koppels hebben vaak de wens dat gans het vermogen - of toch zoveel mogelijke van hun vermogen - bij overlijden toekomt aan de langstlevende. Hoe kan dat?
In het wettelijk stelsel (dit is het stelsel waaronder de meeste echtgenoten zijn gehuwd) komt bij overlijden de gemeenschap toe voor de helft in volle eigendom en voor de helft in vruchtgebruik aan de langstlevende echtgenoot; de helft in naakte eigendom komt dan reeds toe aan de kinderen.
Gehuwde koppels hebben echter dikwijls de wens dat gans het vermogen – of toch zoveel mogelijk van hun vermogen – bij overlijden toekomt aan de langstlevende van hen.
Zij moeten dan geen verantwoording afleggen aan hun kinderen zolang zij leven.
Echtgenoten die gehuwd zijn zonder huwelijkscontract, maar ook vele mensen die gehuwd zijn met huwelijkscontract, kunnen dit op een eenvoudige wijze bekomen door in een huwelijkscontract een "langst-leeft-al"-beding in te voegen.
Dit gebeurt via een korte notariële akte.
Dit heeft tot gevolg dat bij overlijden de ganse gemeenschap zal toekomen aan de langstlevende van de echtgenoten.
Er is evenwel een fiscaal prijskaartje verbonden aan deze ingreep: hoe meer men erft, hoe zwaarder het toegepaste tarief en dus hoe hoger de totale erfenisrechten zullen zijn.
Gelukkig is de gezinswoning wel vrij van erfbelasting maar bij het overlijden van de langstlevende van de beide echtgenoten zal op de ganse nalatenschap nog eens erfenisrechten moeten worden betaald door de kinderen.
Het keuzebeding vormt een tussenweg.
Het komt hier op neer dat de beide echtgenoten overeenkomen in een huwelijkscontract dat de langstlevende van hen bij het overlijden van de eerststervende kan kiezen wat hij zal doen met het gemeenschappelijk vermogen, m.a.w hoeveel de langstlevende echtgenoot zelf wenst te behouden en hoeveel hij al laat overgaan naar de volgende generatie.
Het keuzebeding laat dus op dat vlak alle mogelijkheden open tot aan het overlijden van de eerststervende echtgenoot. Pas dan zal de langstlevende echtgenoot dienen te beslissen hoe het gemeenschappelijk vermogen wordt vererfd.
Op dat ogenblik weet men hoe groot het gemeenschappelijk vermogen is, hoe de relatie met de kinderen (en schoonkinderen) is, wat de op dat ogenblik van toepassing zijnde tarief van de erfenisrechten is, enz ..
Afhankelijk van de keuze die men maakt, zullen ook de te betalen erfenisrechten verschillen.
De notaris kan de langstlevende echtgenoot helpen de juiste keuze te maken, rekening houdend met de te verwachten erfenisrechten, maar ook met de persoonlijke overwegingen van de langstlevende.